MECMÛÂ-İ SULTAN AHMED’DE YER ALAN HELVA BEYİTLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

Klasik Türk edebiyatı eserleri araştırıldığında, sosyal hayata ışık tutan, kültür tarihi açısından değerli belgeler ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada 17. yüzyılda  Mecmûâ-i Sultan Ahmed adlı yazma eserinde yer alan; helva, helva etrafında gelişen gelenekler ve helva sohbetleri incelenmiştir. Mecmûâ-i Sultan Ahmed, Fransa Kütüphanesi’ne Supplement Turc 1035 numarası ve Sultan Ahmed ler (1216-1026 de l’hégire-1603-1617) başlığı ile kayıtlı olan yazma eserde, farklı şairlerin manzumlarında yer alan helva sohbetlerin gerçekleştiğini görmekteyiz. Sultan I. Ahmed’in de yer aldığı bu toplantı ve sohbetlerin gerçekleştiğini şairlerin kaleme aldıkları kasidelerinde yer almaktadır. Yüzyıllar boyunca süren Dîvân edebiyatının farklı dönemlerinde, şairler tarafından yazılmış beyitlerde helvadan bahsedilmiştir. Osmanlı döneminde helva sohbetleri saray geleneği olarak kabul edilmiş, devlet idaresinin üst düzey makamların düzenledikleri helva sohbetleri oldukça önem arz ettiği açıktır. Helva, toplumumuzda doğumdan ölüme kadar birçok dönemde farklı geleneksel törenlerde eşlik etmektedir. Yeni doğanların adına yapılan sevinç helvaları, ölüm gibi acı günlerde yas helvaları, kutsal günlerimizde kandillerde kutlama helvaları, askere gidecek olan kişiler için ve askerden dönenler için helva yapılmış ve hala günümüzde de yapılmaktadır. Fakat helva toplumumuzda genellikle ölüm ile ilişkilendirilmektedir. Ayrıca helvanın soğuk kış günlerinde insanların sosyalleşmesini sağlayan helva sohbetlerinde bir araç olduğu da görülmektedir.