İSTANBUL’DAKİ RUM OKULLARININ TARİHİ VE BUGÜNÜ

Abstract

Osmanlı Devleti, İstanbul’un fethinden sonra eğitim ve dini müesseselerin faaliyetleri hususunda Müslümanlara tanıdığı hakları azınlıklara da tanımış, kiliselerin yakınında eğitim kurumlarını açmalarına müsaade etmiştir. Çalışmada 19. yy’da sayıları artan ve patrikhaneden bağımsız açılan azınlık okullarının, Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti dönemindeki eğitim-öğretim süreçlerinin tespiti, dini farklılıkların belirleyici olma özelliğini kaybettiği Tanzimat ve Islahat Fermanı dönemlerindeki eğitim dönüşümünün hangi şartlar altında gerçekleştiğinin belirlenmesi hedeflenmiştir.

Çalışmada ayrıca; Osmanlı Devleti’yle Cumhuriyet Türkiye’sindeki Rum okullarının eğitim ve öğretim anlayışları karşılaştırılmış Osmanlı’nın zayıflamasına zemin hazırlayan, azınlık eğitim anlayışındaki zaafların, Cumhuriyet döneminde nasıl giderildiği anlatılmıştır. Osmanlı Devleti’nin son döneminde ve Kurtuluş Savaşı sırasında yabancı okulların yıkıcı faaliyetlerinin olumsuz tecrübelerini yaşamış olan Türkiye Cumhuriyeti, aynı ortamın bir daha oluşmaması hususunda kararlı adımlar atmıştır. 1924 yılındaki mübadeleyle ülke sınırları içindeki azınlık nüfusu azaldığından yerli nüfus homojen bir yapıya dönüşmüştür. Bu sayede Cumhuriyet hükümetleri Lozan Antlaşması’nın ilgili maddeleri gereğince daha rahat kararlar alabilmiş, yeni okulların açılmasına izin verilmemiş, var olan okulların da Türk kanun ve yönetmeliklerine uyması şartıyla eğitimlerine izin verilmiştir.

Bugün, Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde varlıklarını sürdüren azınlık okullarının hukuki dayanakları, tarihçe ve amaçlarının bilinmesi Cumhuriyet dönemindeki köklü değişimin anlaşılması açısından önemlidir.