DOĞU MAKEDONYA OSMANLI SAAT KULELERİ VE KORUMA SORUNLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Abstract

Kuzey Makedonya’da Osmanlı İmparatorluğu’nun varlığı ekonomik, siyasal ve toplumsal açıdan köklü değişimlerin ortaya çıktığı bir zaman dilimi olarak önem taşımaktadır. Bu dönemde görülen bir başka yenilik ise zamanla imparatorluğun bir simgesi olan saat kuleleri’nin yapımına başlanmasıdır. Bölgeye Osmanlı’nın yerleşmesiyle beraber görülmeye başlanan saat kulelerin tam olarak yapım tarihleri bilinmemektedir. Buna karşılık olarak ise Avrupa’ya yakınlığından dolayı en erken saat kuleleri örnekleri 16. yüzyılın ikinci yarısında Balkan topraklarında Makedonya (Üsküp), Bosna Hersek (Banja Luka) ve Sırbistan’da (Jagodina) görülmüştür. 16. yüzyılın ortalarında Osmanlı hayatında görülmeye başlanan saat kuleleri, 18 ve 19. yüzyıllarda İmparatorluğun tüm topraklarında hızla yayılmaya başlamıştır. Bu gelişmenin en büyük etkeni muhtemelen Balkan topraklarının Avrupa’ya yakınlığından kaynaklanmaktadır. Saat Kuleleri Balkanlar’dan, Anadolu’ya doğru giderek yayılmış ve zamanı göstermeye yarayan aletler olarak tarih sahnesinde önemini artırmıştır. Bu dönemde bina edilmeye başlanan saat kuleleri genellikle şehrin merkezi bir noktası veya önemli bir yapının yanında yüksek yapılar olarak Osmanlı mimarisinde önemli bir yer tutmuşlardır. Doğu Makedonya’da bulunan saat kuleleri, bu coğrafya için Osmanlı mimarisine ışık tutan en önemli yapılardandır. Bu saat kuleleri’nin korunması ve beraberinde sıhhileştirilmesi gerekmektedir. Kaynaklarda pek yer almayan veya çok az bilgiye sahip saat kuleleri, şehirlerin sembolleri haline gelmiş zamanın mimari üsluplarını en iyi biçimde yansıtan birer yapı olmuştur. Bu makalede doğu Makedonya’daki toplam 5 saat kulesi incelenmiştir. Araştırmada bölge yetkilileri tarafından gerçekleştirilen koruma çalışmaları irdelenmiştir. İncelenen saat kulelerin fotoğrafları okuyucuya sunulmuştur.